Historia biżuterii – jak modne akcesoria pozwalają wyrazić swoją osobowość?
Historia biżuterii sięga czasów prehistorycznych i ukazuje odwieczne zamiłowanie człowieka do estetyki. Kolczyki, bransoletki, naszyjniki i pierścionki stanowiły dodatki, które wyrażały pochodzenie, przynależność społeczną i barwną osobowość. Wspomniane akcesoria wytwarzano z różnych materiałów. Kosztowną biżuterię nosili monarchowie i duchowni. W niektórych społecznościach wierzono, że naszyjniki chronią przed złymi mocami i pełnią funkcję amuletu. Dowiedz się, jak kształtowała się historia biżuterii na przestrzeni wieków i poznaj jej aspekt artystyczno-kulturowy!
Biżuteria w czasach prehistorycznych
Biżuteria nie jest owocem kreatywności współczesnych projektantów mody. Tego rodzaju ozdoby noszono już w paleolicie, czyli 100 tysięcy lat temu. Początkowo do ich wykonania wykorzystywano łatwo dostępne surowce – muszle, kości, kamienie i zęby zwierząt. W czasach prehistorycznych biżuteria pełniła funkcje magiczne. Ówcześni ludzie wierzyli, że chroni przed złymi mocami.
W neolicie nastąpił rozwój cywilizacji, który przełożył się również na design ozdób. Biżuteria stała się wówczas bardziej wyrafinowana i zyskała wymiar estetyczny. Kamienie zaczęto szlifować i łączyć z miedzią, która stanowiła wówczas łatwo dostępny metal. Ręcznie wykonywano bransoletki, naszyjniki i pierścienie. Ozdoby wyrażały status społeczny swoich właścicieli.
Biżuteria w starożytnym Egipcie – co ją wyróżniało?
Mieszkańcy starożytnego Egiptu, a szczególnie faraonowie i ich najbliższe otoczenie, cenili sobie piękne akcesoria. Na ich zlecenie projektowano złożoną biżuterię o bogatej symbolice. Najczęściej do tego celu wykorzystywano złoto, które uchodziło za metal szlachetny i kosztowny. Ponadto słynęło z wyjątkowej trwałości i blasku, który utożsamiano z bogami. Archeolodzy, prowadząc wykopaliska, natknęli się na naszyjniki, pierścienie i bransoletki, które były wysadzane turkusami, lapis azuli i karneolem. W starożytnym Egipcie dużą wagę przykładano do obrzędów religijnych, podczas których wykorzystywano biżuterię. Wierzono, że chowając zmarłych wraz z ich kosztownościami, można zapewnić im dobrobyt w zaświatach.
W innych antycznych cywilizacjach biżuteria również odgrywała istotną rolę. Osoby szlachetnie urodzone w Mezopotamii, aby podkreślić swoją uprzywilejowaną pozycję, zatrudniały uzdolnionych złotników. Rzemieślnicy na ich zlecenie wykonywali misternie zdobione diademy, kolczyki i broszki.
Z kolei starożytni Rzymianie podchodzili do biżuterii dość praktycznie. Opanowali do perfekcji techniki cięcia kamieni szlachetnych i tworzenia ozdobnych pieczęci. Sygnowali ważne dokumenty przy użyciu pierścieni.
Biżuteria w średniowieczu – kto mógł pozwolić sobie na jej noszenie?
Średniowiecze to dość specyficzny czas w historii mody, ponieważ z jednej strony promowano wówczas ascezę i życie w ubóstwie, z drugiej duchowni i władcy zdradzali ogromne zamiłowanie do przepychu. Na biżuterię w tamtych czasach mogli pozwolić sobie tylko ludzie szlachetnie urodzeni. Królowie i księża nosili wówczas złote krzyże, medaliony z relikwiami i sygnety. Do ich produkcji wykorzystywano najwyższej jakości materiały, które należały do kosztownych, a zarazem trwałych. Szczególną popularnością w średniowiecznym jubilerstwie cieszyły się rubiny, szafiry i szmaragdy. Ówczesna biżuteria miała też dużą wartość heraldyczną, bowiem wyrażała przynależność do rodu.
Biżuteria w średniowieczu wyróżniała się symboliką religijną. Na medalionach i krzyżach chętnie umieszczano sceny biblijne, aby dać wyraz swojej bogatej duchowości.
Bogato zdobiona biżuteria w renesansie i baroku
Renesans, w odróżnieniu od średniowiecza, przyniósł rozkwit nauki i sztuki. Jubilerzy wreszcie mogli dać upust swojej kreatywności i tworzyć bogato zdobioną biżuterię o oryginalnych formach. Ozdoby z tego okresu bardzo często zawierały motywy roślinne, zwierzęce i mitologiczne. Biżuteria w renesansie obejmuje nie tylko pierścionki, naszyjniki, kolczyki i bransoletki, ale też efektowne korony i insygnia władzy.
W baroku jubilerzy mogli pozwolić sobie na jeszcze większą ekspresję. Biżuteria z tego okresu bardzo często przykuwa wzrok dużymi perłami, diamentami i kamieniami szlachetnymi o oryginalnych szlifach. Modne akcesoria stały się centralnym elementem stylizacji i pełniły wyłącznie funkcje estetyczne. Ich symbolika nie odgrywała wówczas większej roli. Trendy w biżuterii barokowej kreowali jubilerzy we Włoszech i Francji.
Współczesna biżuteria – co ją cechuje?
Biżuteria nabrała bardziej użytkowego charakteru dopiero w XVIII i XIX wieku. Stanowiła wówczas symbol bogactwa i elegancji. Rewolucja przemysłowa pozwoliła na jej rozpowszechnienie, ponieważ wprowadziła nowe technologie. Ozdoby coraz częściej wysadzano diamentami, które wydobywano w kopalniach na południu Afryki.
W XX wieku rozpowszechnieniu uległ styl art deco, który promował geometryczne kształty i kontrastujące kolory. Z czasem ustąpił indywidualnym projektom biżuterii. Dziś naszyjniki, kolczyki, bransoletki i pierścionki bywają zarówno bogato zdobione, jak i minimalistyczne. Modne dodatki wytwarza się nie tylko ze srebra, złota i platyny, ale również z drewna, stali chirurgicznej, plastiku i tytanu.
14.04.2025